De volgende schriftelijke discussie is verschenen in dRS magazine.
Het kabinet steekt 8,5 miljard euro in een Nationaal Programma Onderwijs dat moet helpen om de gevolgen van corona voor de ontwikkeling van leerlingen op te vangen. ‘Het land zat het afgelopen jaar dan misschien op slot, maar met dit programma houden we jullie toekomst open’, zei minister Slob tegen de jongeren. Directeur Sezgin Cihangir van het Mathematisch Instituut en onderwijscolumnist bij de NRC heeft daar grote vraagtekens bij. GroenLinks-Kamerlid Lisa Westerveld is er blij mee – maar ook volgens haar moet er méér gebeuren.
Cihangir: ‘Waarom denkt deze minister dat geld alle onderwijsproblemen oplost? Een dergelijke Haagse reflex verlost het onderwijs niet uit de crisis waarin we al decennialang verkeren. Tal van rapporten laten zien dat we serieuze problemen hebben. Kijk alleen maar naar het kwalitatieve en kwantitatieve lerarentekort. Hun arbeidsomstandigheden worden te veel gekenmerkt door een te hoge werkdruk, veel administratieve rompslomp, te weinig zeggenschap en een te lage waardering, met name voor de ervaren leerkrachten.
Ook het kennisniveau van veel leerkrachten van taal- en rekenonderwijs is voor verbetering vatbaar. Uit de Staat van het Onderwijs 2021 van de inspectie blijkt dat maar liefst 66 procent van de scholen wettelijk gestelde streefniveaus niet haalt en dat de leerkrachten niet eens weten wat de leerdoelen zijn. Een incidenteel lapmiddel zoals de minister voorgenomen heeft, lost deze structurele problemen niet op. Ons onderwijs lijkt op een enorm grote tanker die geheel stuurloos verdwaald is in een grote oceaan. We lijken niet te weten welke kant we op moeten. Geheel stuurloos, visieloos.
Vernieuwing na vernieuwing lijkt de enige uitweg van de ambtenaren van het ministerie van Onderwijs. Ik noem dat liever: vernieling na vernieling. En de huidige Tweede Kamerleden werken daaraan mee. Curriculum.nu, de grootste onderwijskundige ramp die Nederland ooit heeft gekend, is op volle toeren in de maak. Met instemming van de Tweede Kamer, op de fracties van de SP en PVV na (eerlijk is eerlijk!).’
Westerveld: ‘“Van eenmalig geld kun je geen mensen in vaste dienst nemen”, zei ik in het debat over de steunpakketten. Want natuurlijk lost alleen een bak met geld de problemen in het onderwijs niet op. Zeker omdat het gaat om incidenteel geld. Door het korte tijdsbestek waarin scholen dit geld moeten besteden, is er een enorm risico dat veel van deze 8,5 miljard terechtkomt in de zakken van commerciële bureaus die bijlessen of examentrainingen aanbieden. En daar heeft het onderwijs op de lange termijn niets aan. Wat mij betreft hoort publiek geld publiek te blijven en moet er structureel meer geld naar onderwijs. Voor extra handen in de klas, kleinere klassen en om de werkdruk voor docenten te verlagen. Volgens mij vinden wij elkaar hier.
Maar laten we niet doen alsof er niets deugt aan het Nederlandse onderwijs. Ik ben maar wat trots op al die docenten en schoolleiders die zich het afgelopen jaar in enorm moeilijke en steeds veranderende omstandigheden staande hebben gehouden en met hart voor hun leerlingen les hebben gegeven. Dit toont een enorme flexibiliteit, iets wat er op dit moment minder is in het curriculum. Ook leerlingen herkennen zich te weinig in de huidige inhoud van de vakken en weten vaak niet waarvoor ze iets leren. Daarom moeten we blijven nadenken over verbetering van het curriculum. Waarbij ik altijd benadruk dat de uitvoering draagvlak moet hebben bij docenten.’
Cihangir: ‘Het onderwijs heeft baat bij een realistische constatering van de problemen. Die zijn serieus – bedek ze niet met de mantel der liefde. Tomeloze bewondering heb ik voor de juffen van mijn kinderen die elke dag liefdevol onderwijs geven. Daarom juist verdienen ze betere werkomstandigheden, minder werkdruk en structurele oplossingen. Loze schouderklopjes zijn onvoldoende.
GroenLinks lijkt de aanstaande grootschalige curriculumherziening te steunen. Zonde, want curriculum.nu betekent minder kennisoverdracht en dus inferieur onderwijs. Volgens de inspectie haalt 66 procent van de basisschoolleerlingen de streefniveaus voor rekenen niet. Bij de rekencursus Foutloos Rekenen kunnen kinderen in twaalf weken de totale basisschoolstof voor rekenen aanleren. Het kan dus wél, alleen met kwalitatief beter onderwijs. Zulk goed onderwijs moet je óp en niet buiten scholen geven.’
Westerveld: ‘Na jaren te hebben gewerkt bij de Algemene Onderwijsbond ben ik de politiek ingegaan omdat ik de problemen in het onderwijs ook zie. En vooral omdat mijn handen jeuken om ze aan te pakken. In de afgelopen jaren heb ik daarom steeds voorstellen ingediend om de loonkloof te dichten, voor meer handen in de klas, minder werkdruk en meer zeggenschap bij docenten. Ook bij de uitwerking en invoering van de curriculumherziening.
Kwalitatief beter onderwijs kan niet zonder structureel te investeren in het onderwijs en in het aantrekken en behouden van goede leraren. Daarom roep ik – terugkerend naar de stelling – de minister op: investeer structureel en behoud het geld voor het onderwijs. Laat het niet weglekken.’