Dit artikel verscheen in het NRC.
Het grootste probleem in het taal- en rekenonderwijs zit ‘m in ontdekkend leren, schrijft Sezgin Cihangir. „Sinds directe instructie van de leraar naar het verdomhoekje is verbannen, gaan de prestaties bergafwaarts.”
Sezgin Cihangir
Het is ongetwijfeld goed voor het onderwijs als er meer leraren beschikbaar zijn. Dan hoeven de klassen niet meer zo vol te zitten met te veel leerlingen. Er is dan meer persoonlijke aandacht voor leerlingen, aandacht waar elk kind recht op heeft. In een groep van dertig leerlingen moeten kinderen nu eenmaal vaker en langer wachten op de leerkracht dan in een groep van twintig leerlingen of minder.
Maar het gebrek aan leraren is niet debet aan de achteruitgang van het primair onderwijs. De constatering van de heer Rosenmöller (VO-raad) dat het niveau van brugklassers door het lerarentekort daalt, is pertinent onjuist. De realiteit is helaas weerbarstiger. Het voornaamste probleem in het taal- en rekenonderwijs op basisscholen zit ‘m in het ontdekkend leren, dat rond 2000 geïntroduceerd werd. Bij deze onderwijsvorm wordt verondersteld dat het kind zelf in staat is de wereld om zich heen te onderzoeken en de nieuwe opgedane kennis in de juiste context te plaatsen. De onderliggende gedachte is dat het kind aan inzicht ontbreekt, zodra het niet lukt. Hierbij gaat men eraan voorbij dat kinderen juist bijzonder veel leren als de instructies maar helder zijn. Door ontdekkend leren verlaten kinderen de basisschool zonder de reken- en taalvaardigheden voldoende machtig te zijn.
Dit probleem is in de Randstad en met name in de grote steden urgenter. Op Amsterdamse, Rotterdamse en Haagse scholen zijn relatief meer leerlingen en scholieren met etnische of lagere sociale achtergrond. Zij ondervinden met name de nadelen van ontdekkend leren, omdat deze methode erg leunt op de taalvaardigheid van de leerlingen. Juist die leerlingen kunnen de opgelopen onderwijsachterstand moeilijk inhalen en worden daarmee vaak afhankelijk gemaakt van aanvullend onderwijs buiten de reguliere schooltijden.
De catastrofale gevolgen van ontdekkend leren beperken zich natuurlijk niet tot de Randstad of tot de leerlingen met benadeelde sociale positie. Ook op internationaal niveau leggen we het af. Sinds directe instructie van de leraar naar het verdomhoekje is verbannen, gaan de prestaties van Nederlandse scholieren bergafwaarts. Tot op heden is er te weinig gepraat over het feit dat gebrek aan kwaliteit van leerlingen in het voortgezet onderwijs een voortvloeisel is uit verkeerde lesmethoden op onze basisscholen. Voor het rekenonderwijs geldt dat methoden voornamelijk te omslachtig zijn. Zo omslachtig, dat leerkrachten zelf geen raad meer weten met de te onderwijzen stof.
Haal je breuken weg, dan is het hek van de dam
De heer Rosenmöller mag zijn borst nat maken; minister van Onderwijs Arie Slob gaat, in lijn met het advies van projectgroep Curriculum.nu, het rekenen met breuken uit het primair rekenonderwijs verwijderen. Haal je breuken weg, dan is het hek van de dam voor ons onderwijsstelsel. Slechte en ondermaatse lesmethoden zorgen ervoor dat kinderen rekenen vooral als ingewikkeld zien en lezen wordt een last in plaats van een lust. Leerlingen ontwikkelen een aversie tegen reken- en leesonderwijs. Hun zelfvertrouwen loopt op deze gebieden een deuk op, terwijl het basisvaardigheden betreft. Om de dramatische daling van het reken- en leesniveau van onze leerlingen een halt toe te roepen, zijn verbeteringen in het fundament van het basisonderwijs hard nodig. We moeten de basis gezonder maken: leer elk kind op de basisschool foutloos rekenen, schrijven en verbeter hun begrijpend leesvaardigheden. Niet door het ze zelf te laten ontdekken, maar door een duidelijke instructie van de leraar. Daarmee bestrijd je ook de ongelijkheid in het onderwijs op een effectieve manier.
Ik stel voor dat de heer Rosenmöller deze week nog bij de heer Slob op de koffie gaat, zodat zij de problemen in het primair onderwijs bij de wortels kunnen aanpakken. Voorkom de invoering van Curriculum.nu. Zorg voor effectievere lesmethoden op basisscholen. Verlos het onderwijs van het ontdekkend leren en herintroduceer de directe instructie-methode. Daarmee herstel je ook het imago van de leraar. En reken maar dat er dan weer meer mensen leraar willen worden.