Geef kennis door
Wetenswaardig is een compleet uitgewerkte lesmethode voor leraren in het primair onderwijs waarmee zij hun leerlingen van groep 4 t/m 8 klassikaal thematisch kunnen inleiden in de vakgebieden geschiedenis, aardrijkskunde, biologie en techniek. Met behulp van de gedegen algemene kennisbasis die leerlingen hiermee opdoen ontwikkelen zij tegelijkertijd hun gezamenlijke woordenschat en taalvaardigheden: begrijpend lezen, spreken en schrijven.
Implementatieschema
In schooljaar 2023-2024 zijn de eerste scholen gestart met onze nieuwe lesmethode Wetenswaardig. In schooljaar 2025-2026 is de lesmethode helemaal compleet, maar met het nieuwe implementatieschema kan iedere school op ieder moment starten met de methode voor groep 5, 6, 7 en 8. We zijn volop bezig met de ontwikkeling van de lesmethode Wetenswaardig. Hoewel Wetenswaardig pas compleet is in schooljaar 2025-2026, kunnen jullie nu al goed onderwijs geven met kennisrijke en lange teksten. In groep 5, 6, 7 en 8 kan het komende schooljaar lesgegeven worden met Wetenswaardig. Voor groep 4 komt volgend schooljaar het eerste thema uit, wat een mooie kans biedt om alvast te beginnen! Hoewel nog niet alle 30 thema’s gereed zijn, kan elke school al starten in het komende schooljaar 2024-2025.
Implementatieschema
Speciaal voor scholen die in schooljaar 2024-2025 aan de slag gaan met Wetenswaardig hebben we een implementatieschema opgesteld. Dit schema helpt jullie om de methode stapsgewijs te integreren met de thema’s die al reeds beschikbaar zijn en de thema’s die komend schooljaar uitgegeven worden.
Direct bestellen? Dit kan bij onze eigen uitgeverij Studiorum.
Themastructuur
Wetenswaardig bestaat uit dertig kerndoeldekkende thema’s voor groep 4 t/m 8. Elk thema bevat 20 lessen die over een periode van vijf tot zes weken kunnen worden onderwezen. Hierdoor kun je zes thema’s per schooljaar behandelen. Deze lessen hebben per thema steeds een vaste structuur:
Lestype | Les | Functie |
---|---|---|
Herhalingslessen | 1 t/m 4 | Herhaling van voorgaande thema’s en voor thema relevante voorkennis |
Introductielessen | 1 t/m 3 | Introductie in het thema vanuit het specifieke vakgebied |
Verdiepingslessen | 4 t/m 8 | Verdieping van het thema vanuit andere vakgebieden |
Toepassingslessen | 9 t/m 13 | Toepassing van opgedane vakkennis in authentieke (taal)opdrachten |
Afsluitingslessen | 14 t/m 16 | Afsluiting van het thema met een kennisquiz en een grote eindopdracht |
Lessen
De thema’s zijn vakgebonden, dat wil zeggen: er zijn geschiedenisthema’s (10x), aardrijkskundethema’s (5x fysisch; 5x sociaal), techniekthema’s (5x) en biologiethema’s (5x). In alle thema’s is de taalontwikkeling geïntegreerd en worden in de verdiepingslessen ook relevante verbindingen gelegd met de andere vakken.
De opbouw van de geschiedenisthema’s is chronologisch vormgegeven aan de hand van tijdvakken, maar in de herhalingslessen komen vorige tijdvakken ook in de hogere groepen steeds terug. In de aardrijkskunde-, techniek- en biologiethema’s is eveneens altijd minstens één geschiedenisles verwerkt.
In de opbouw van de aardrijkskunde-, techniek- en biologiethema’s zit een stapsgewijze opbouw van complexiteit, waarbij voorgaande thema’s steeds voorzien in de nodige voorkennis voor de thema’s die daarop volgen. Ook in deze thema’s worden voorgaande thema’s in de herhalingslessen steeds herhaald.
Aanbevelingen
Kenmerken & doelen
-
Gezamenlijkheid
De lesmethode gaat uit van de klas als kennis- en taalgemeenschap waarin iedereen moet kunnen meekomen en meepraten over de inhoud.
-
Directe instructie
Elke les heeft heldere en concrete lesdoelen, veel voorbeelden, visuele ondersteuning en nieuwe moeilijke begrippen die stapsgewijs worden uitgelegd met een heldere definitie.
-
Rijke (langere) teksten
De teksten die in de lessen zijn verwerkt, zijn goed geschreven, uitdagend en staan bol van interessante feitjes.
-
Verrijkende multimedia
De lessen zijn voorzien van veel aantrekkelijke en relevante afbeeldingen, foto’s, grafieken en video’s die altijd zijn voorzien van kijk- en luistervragen.
-
Continue interactie
De lessen zijn zo ontworpen dat er voortdurende en afwisselende interactie plaatsvindt tussen de leerkracht en de leerlingen.
-
Verhalende elementen
Elk thema en elke les heeft een heldere verhaallijn waardoor leerlingen de inhoud goed kunnen plaatsen en beter kunnen onthouden.
-
Kennis opdoen én toepassen
In de thema’s zit een stapsgewijze opbouw van kennisontwikkeling naar een gevarieerde toepassing daarvan, wat getoetst wordt in steeds complexere opdrachten.
-
Verdieping en verbinding
Doordat de thema’s meerdere weken duren, is er volop tijd om inhoudelijk echt de diepte in te gaan en verbindingen te leggen met andere vakken.
-
Herhaling, herhaling, herhaling
Elk thema en elke les begint met gevarieerde ophaaloefeningen, zodat de opgedane kennis bij leerlingen goed beklijft.
-
Oriëntatie op jezelf en de wereld
Vakken zoals geschiedenis, aardrijkskunde (fysisch en sociaal), techniek en biologie gebruiken om disciplinaire denk- en werkwijzen op te bouwen, zoals het beschouwen van historische verslagen, toepassen van geografische vierslag en uitvoeren van systeemanalyses.
-
Woordenschatontwikkeling
Domeinspecifieke woorden zoals fotosynthese, tektoniek en internet, hoogbruikbare woorden zoals efficiënt, produceren en waardevol, en alledaagse woorden beheersen.
-
Metacognitieve leesstrategieën
Strategieën zoals het oriënteren op de tekstsoort, voorspellen van tekstinhoud op basis van titels en afbeeldingen, herkennen van verwijswoorden, betekenis van woorden afleiden uit de context of morfologie.
-
Metacognitieve leerstrategieën
Strategieën zoals aantekeningen maken, samenvatten, visualiseren, schematiseren, stappenplan formuleren, eigen werk vergelijken met voorbeeld, oriënteren en voorbereiden op een complexe taak eigen maken.
-
Taalbeschouwing
Kennis opdoen over talige aspecten zoals letterlijk en figuurlijk taalgebruik, tegenstellingen, bijschriften, voegwoorden, contaminaties, beeldspraak, spreekwoorden, voor- en achtervoegsels, directe en indirecte rede.
-
Mondelinge taalvaardigheid
Het spreken over bijvoorbeeld de informatie of gebeurtenissen in een tekst, vragen stellen, een interview afnemen, een standpunt beargumenteren en een presentatie geven.
-
Schriftelijke taalvaardigheid
Schrijven over bijvoorbeeld iets wat je hebt meegemaakt, een handleiding maken, formeel- en informeel taalgebruik hanteren of een dagboekfragment van een historisch figuur bedenken.
-
Burgerschapskennis
Kennis opdoen over hoe ons land en de maatschappij in elkaar zit, zoals het verschil tussen de landelijke, provinciale en lokale overheid, het in contact komen met de overheid, de Grondwet, het kiesrecht en de trias politica.
-
Burgerschapsvaardigheden
Oefenen met burgerschap door middel van bijvoorbeeld leren debatteren over een maatschappelijk vraagstuk, een bezwaarbrief schrijven ten aanzien van de ruimtelijke ordening of democratisch beslissen over een besluit.
Quotes
Auteurs
Conceptauteur:
Erik Meester is leraar basisonderwijs en onderwijsontwikkelaar aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Het concept van de lesmethode Wetenswaardig is het resultaat van zijn 12 jaar lange zelfstudie en experimenten met thematisch onderwijs in de praktijk. Wetenswaardig is aldus gebaseerd op de laatste wetenschappelijke inzichten ten aanzien van leren, didactiek en taalontwikkeling, maar ook bewezen praktisch bruikbaar voor leraren en leerlingen.
Lesauteurs (kernteam):
Norma Montulet is de vakinhoudelijk en vakdidactisch expert achter de lesmethode Wetenswaardig. Zij heeft al tientallen jaren ervaring met het ontwerpen en geven van lessen wereldoriëntatie in het basisonderwijs.
Micha Miedema is leraar en onderwijskundige. Hij is vanaf het begin betrokken bij de ontwikkeling van de lesmethode Wetenswaardig en begeleidt ook scholen bij de implementatie daarvan.
Zowel Erik, Norma als Micha zijn verbonden aan de opleiding Pedagogische Wetenschappen van Primair Onderwijs (PWPO) aan de Radboud Universiteit in Nijmegen.
Vanuit het Nederlands Mathematisch Instituut schrijven Loes de Smet, Betty Molenaar en Petra de Lint mee aan de lesmethode. Loes de Smet is lerares en voormalig jurist. Betty Molenaar is lerares en intern begeleider. Petra de Lint is lerares, voormalig journalist en de specialist taal- en schrijfonderwijs van de lesmethode.
Annemieke Keersmaekers
Lisette Blaak
Milou Gierkink
Maak kennis met de methodespecialisten
Onze namen zijn Annemieke Keersmaekers en Jesse Dorssers. Naast leerkracht in het basisonderwijs, zijn wij curriculumontwikkelaar en geven wij advies om de onderwijskwaliteit te verbeteren en optimaliseren. Met onze kennis van didactiek en vakinhoud, onderschrijven wij de uitgangspunten van de lesmethode Wetenswaardig. Wij denken als methodespecialist graag mee hoe jullie deze uitgangspunten het beste in de praktijk kunnen brengen.
Na een eerste kennismakingsgesprek, kunnen we op basis van jullie wensen een aanbod samenstellen om jullie te ondersteunen bij de keuze en implementatie van Wetenswaardig.
Afspraak maken met Annemieke of Jesse
Wil je meer weten over de lesmethode Wetenswaardig? Plan dan vrijblijvend en kosteloos een online afspraak in met Annemieke of Jesse. Tijdens deze kennismaking brengen we jullie vragen en behoeften omtrent Wetenswaardig in kaart. Mail voor een afspraak naar info@mathematischinstituut.nl, dan nemen we zo snel mogelijk contact op.
Wij ontmoeten jullie graag.
Erik Meester vertelt hoe Wetenswaardig tot stand is gekomen.
Erik draait er niet omheen. De meeste lesmethodes in Nederland zijn over het algemeen heel slecht. Er is weinig aandacht voor algemene kennisopbouw, taalrijkheid, instructie en de verschillende dimensies van leren in de klas. Denk daarbij aan het belang van aantekeningen maken (schrijven), herhaling (immersie) en het vertellen en delen van kennis via verhalen. Tel daarbij op dat de onderwijsresultaten in Nederland al zo’n 20 jaar dalen dan is het tijd dat het roer radicaal omgaat.
Veelgestelde vragen
-
Voorziet de lesmethode ook in een digitale leeromgeving?
Ja, bij aanschaf van de lesmethode krijg je de inloggegevens die toegang geven tot de digitale leeromgeving. Daarop staan overzichtelijk alle thema’s weergeven en alle bijbehorende lessen. Als je op een les klikt, zie je meteen alle multimedia (zoals afbeeldingen, geluidsfragmenten en video’s) die bij deze les horen op een rij staan. De digitale leeromgeving is met opzet eenvoudig ingericht. Deze keuze is gemaakt, omdat deze omgeving vooral ondersteunend moet zijn aan het onderwijsproces en dit proces niet moet vervangen, en een uitgebreide digitale leeromgeving de lesmethode onnodig duur maakt.
-
Uit welke materialen bestaat de lesmethode?
De lesmethode omvat één boek met de algemene handleiding, één lesboek per thema per leerling en één lesboek per thema voor de leraar. Er zijn in totaal 30 thema’s. In het lesboek voor de leraar is het lesboek van de leerling (verkleind) zichtbaar met daaromheen de didactische en inhoudelijke aanwijzingen om de les te geven. De leerlingen werken in een gelinieerd A4-schrift; er zijn dus geen werkboeken. Deze keuze is gemaakt, omdat leerlingen beter leren als zij zelf aantekeningen maken en daar ook de ruimte voor hebben, en het gebruik van werkboeken de lesmethode onnodig duur maakt.
-
Besteedt de lesmethode ook aandacht aan burgerschap?
Ja, elk thema bevat minstens één les waarin leerlingen burgerschapskennis opdoen (bijvoorbeeld over de Grondwet, ruimtelijke ordening of de digitale overheid) en minstens één les waarin de leerlingen met elkaar in debat gaan over een maatschappelijk vraagstuk (bijvoorbeeld: smartphoneverbod op school, kosten en baten van de ruimtevaart of de arbeidsomstandigheden in ontwikkelingslanden).
-
Hebben we naast deze lesmethode nog een lesmethode (zoals Nieuwsbegrip) voor ‘begrijpend lezen’ nodig?
Nee, alle relevante leesstrategieën komen in Wetenswaardig regelmatig aan bod in combinatie met de rijke teksten over de verschillende vakgebieden. Natuurlijk wordt wel aangeraden om bijvoorbeeld klassikaal Het Jeugdjournaal te kijken, zodat leerlingen op de hoogte blijven van de actualiteiten. Tussen de onderwerpen op het nieuws en de thema’s van de lesmethode zijn met regelmaat ook hele mooie inhoudelijke verbindingen te maken.
-
Wordt er in deze lesmethode vakoverstijgend gewerkt?
Gedeeltelijk; de ontwikkeling van de woordenschat en taalvaardigheden is geïntegreerd in de lessen die gaan over wereldoriëntatie, dus in die zin is de lesmethode vakoverstijgend. Elk thema heeft echter wel een vakspecifieke inslag: het is een geschiedenis- , aardrijkskunde- , techniek- óf biologiethema. Maar, in elk thema worden ook relevante verbindingen gemaakt met de andere vakgebieden. In het thema ‘Burgers en stoommachines’ (geschiedenis) zit bijvoorbeeld een techniekles over de werking van de stoommachine (techniek).
-
Heeft de lesmethode ook differentiatiemogelijkheden?
Gedeeltelijk; het uitgangspunt van de lesmethode is dat er een inhoudelijk hoog niveau wordt gehanteerd, waarbij alle leerlingen mee kunnen komen. Doordat er gebruik wordt gemaakt van de principes van directe instructie krijgt elke leerling de nodige voorkennis onderwezen om de teksten, afbeeldingen en video’s te kunnen begrijpen, en de bijbehorende opdrachten te maken. Vormen van pre-teaching worden indien nodig natuurlijk van harte aangeraden. Voor de leerlingen die extra uitdaging kunnen gebruiken, zijn veel lessen voorzien van optionele verdiepingsopdrachten.
-
Kun je ook met de lesmethode werken als je combinatiegroepen hebt?
Ja, de laatste 12 thema’s zijn op één niveau vervaardigd voor groep 7/8, de voorlaatste 12 thema’s voor groep 5/6 en de eerste 6 thema’s voor groep 4. Je hoeft met een combinatiegroep 7/8 de groepen 7 en 8 dus niet een apart thema te onderwijzen, maar je kunt deze klassikaal behandelen.
-
Is deze lesmethode kerndoeldekkend?
Ja, alle kerndoelen onder ‘Oriëntatie op jezelf en de wereld’ (kerndoel 34 t/m 53) worden met de 30 thema’s van deze lesmethode gedekt, met uitzondering van de basistopografie van Nederland, Europa en de rest van de wereld. Ook alle kerndoelen onder ‘Nederlands’ (kerndoel 1 t/m 12) worden gedekt, met uitzondering van kerndoel 11. Technisch lezen, spelling en grammatica maken namelijk géén onderdeel uit van deze lesmethode.